Benzer genellikle vücuda solunumla alınır. Bu miktarın yarısı absorbe olurken, kalan kısmı vücuttan atılır. Bunun dışında su ve besinlerle alınan benzen miktarı sınırlıdır. Cilt yoluyla alınan benzen ise vücuda ciddi zarar verecek kan konsantrasyonuna ulaşmaz. Ayrıca ciltle benzen temasının süresinin kısaltılması, benzenin etkilediği cilt yüzeyini küçültülmesi yoluyla benzen maddesinin zararları azaltılabilir.

Vücutta absorbe edilen benzen daha çok yağdan zengin dokulara ve diğer alanlara dağılır. İnsan vücudundaki yarılanma ömrü ise 28 saat kadardır. Benzen karaciğerde metabolize edilebileceği gibi metabolize olmadan idrarla atılabilir ya da primer ya da sekonder metabolitlere dönüştürülerek yine idrarla atılabilir. Benzen maddesinin zararları özellikle bu maddenin kullanıldığı alanlarda çalışanların sağlığını olumsuz etkilemektedir.

Yüksek dozda benzene maruz kalma halinde akut tablo gelişimi nadirdir. Ancak bundan merkezi sinir sistemi etkilenebilir. Aşırı yüksek dozlarda benzene maruz kalma halinde solunum arresti nedeniyle ölüm olabilir. Akut maruziyet durumunda ise yorgunluk, bilinç bulanıklığı, baş ağrısı, uyku hali, denge bozukluğu gibi zararlı etkiler görülebilir. Yapılan araştırmalarda benzene maruz kalmış kişilerde azalmış ya da anormal gülme, hafıza kaybı, nörolojik ve depresif bulgular belirlenmiştir. Ayrıca uzun süre düşük oranda benzene maruz kalma durumunda ortaya çıkan olumsuz etkilerle renk körlüğü arasında bağlantı olduğu belirlenmiştir. Bu renk körlüğünü benzen maddesinin nörolojik zararlarının erken dönemde belirlenmesinde önemli bir gösterge olabilir.

Benzen maddesine uzun süre maruz kalma durumunda myelotoksik etki nörovejetatif etkiden daha fazladır. Uzmanlara göre benzen nedeniyle kemik iliğinde benzol epoksit denilen bir metabolit oluşmaktadır. Benzen kemik iliğinde olan ana hücreyi etkileyerek hematopoezde olan fonksiyonları bozar ve pansitopeniye yol açar. Benzen zehirlenmesi sonucunda eritiroid serideki bozulma ile aplastik anemi sorunu yaşanır. Lökoid serideki bozulma ile lenföpeni ve lökopeni oluşur. Bu da kişilerde sıkça tekrarlayan enfeksiyonlara yol açar. Trombositopeni oluşmasıyla peteşiyal tipte kanamalar meydana gelebilir.

Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı benzen maddesini 1. Grup insan karsinojeni olarak tanımlamıştır. Benzene uzun süre maruz kalan kişilerde lösemi gelişebilir. Bu vakaların pek çoğu akut myeloblastic lösemi olarak belirlenmiştir. Bu sorun en fazla boya ve ayakkabı sanayinde çalışanlarda gözlenmiştir. Bunun dışında benzene maruz kalan laboratuvar çalışanı kişilerde prostat kanserine yatkınlığın arttığı gözlenmiştir. Benzen kanser türlerinin çoğu için risk faktörü olarak görülür. Mide, özafagus, karaciğer, akciğer ve mesane kanserlerinde mortalite hızı artışına yol açabilir. Ayrıca beyin kanseri ve pankreas kanseri riskini de arttığı görülmüştür.

Benzen maddesi kromozomlarda kırılmaya neden olabilir. Bu tür etkiler uzun süre benzene maruz kalındığında ortaya çıkabilir. Düşük dozda benzene maruz kalmak lenfositlerde DNA hasarı yapabilir.

Benzen plasentadan geçebilir. Ancak benzenin teratojenik etkisi bulunduğuna dair bir bilgi bulunmamaktadır. Benzene yüksek dozda maruz kalan çalışanların eşlerinde düşük yapma riski, düşük dozdaki maruziyetlerdeki düşük riskinden yüksek değildir. Ancak düşük ağırlıklı bebek dünyaya getirme riski daha yüksektir. Ayrıca benzen maddesine maruz kalmış kadınlarda oligomenore riski artmaktadır. Erkeklerde ise kısırlık riski artış göstermektedir.

Benzen maddesi sanayide geniş bir alanda kullanılsa da benzen maddesinin zararları özellikle çalışanlar açısından önemlidir. Bu nedenle benzen içeren mesleklerde çalışanların sıkça kontrollerden geçirilmesi ve koruyucu önlemler alınması gerekir.

0 Yorum Yapılmış "Benzen Maddesinin Zararları"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin