Kemoterapinin zararları, kemoterapi her kadar kanser hücrelerine yönelik bir tedavi olsa da vücuttaki faydalı hücreleri de olumsuz etkiler. Kemoterapi nedeni ile en çok zarar gören hücreler hızlı bölünen hücrelerdir. Bu hücreler saçları besleyen hücreler, üremi sistemi ile alakalı olan hücreler, kan hücreleri ve mide-bağırsak hücreleri olarak sıralanabilir.
Hızlı bölünen hücrelerde oluşan hasar nedeni ile bazı belirtiler açığa çıkar. Bu belirtiler kişinin durumu, kullanılan ilacın dozu, kullanılan ilacın türü ve ilacın uygulanış şekline göre farklılık gösterebilir. Kemoterapi nedeni ile oluşan bazı yan etkiler basit müdahaleler ile tedavi edilebilirken bazı yan etkilere karşı dikkatli davranılması gerekebilir.
Kemoterapinin Zararları Nelerdir?
Saç Dökülmesi: Kemoterapi nedeni ile saçı besleyen hücreler hasara uğrayabilir. Bu gibi durumlarda saçlarda kırılma, dökülme görülür. Oluşan dökülmenin yoğunluğu kullanılan ilacına bağlı olarak değişim gösterebilir. Saçlarda yaşanan dökülme tedavi başladıktan sonraki 2-3 hafta içinde gerçekleşir. Kemoterapi nedeni ile oluşan dökülme kalıcı bir dökülme değildir. Tedavi tamamlandıktan sonra dökülen saçlar yeniden çıkar. Ancak çıkan saçlar eski saçlara göre daha farklı olabilir. Rengi ya da saç şeklinde farklılıklar gözlemlenir. Saçlar haricinde kaş ya da kirpiklerde de dökülme yaşanabilir. Ancak saçlarda oluşan dökülmeye oranla daha az olur. Saç dökülmesi kemoterapinin en yaygın belirtisidir.
Kilo ve İştah Kaybı: Kemoterapi tedavisinde kullanılan ilaçlar hasta üzerinde belirgin bir şekilde iştah kaybına yol açabilir. Yaşanan iştahsızlığın boyutuna göre ani kilo kaybı oluşabilir. Bu nedenle kemoterapisi boyunca dengeli ve düzenli beslenmeye özen gösterilmelidir. Bedenin dinç kalması sağlanarak tedavi nedeni ile oluşabilecek diğer yan etkilere karşı önlemler alınmalıdır. Kemoterapi tedavisi tamamlandıktan sonra iştah kaybı kendiliğinden ortadan kaybolur.
Tat Değişimleri: Kemoterapi tedavisi ya da kanser hastalığı bazı yiyeceklerin tadının olumsuz etkilenmesine yol açabilir. Bazen tatlı türüne karşı istek artabilir bazı vakalarda ise tatlı gıdalara karşı aşırı hassasiyet oluşabilir. Yalanan tat değişikliği hem iştah kaybına hem de kötü beslenmeye neden olabilir. Tat değişikliği kemoterapi tedavisi boyunca sürebileceği gibi tedaviden sonra haftalarca da sürebilir.
Mide Bulantısı ve Kusma: Kemoterapi nedeni ile hastaya uygulanan ilaçlar mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir. İlaçlar mideyi kaplayan alanda tahribat oluşturarak bölgeye hasar verir. Mide Bulantısına kusma, halsizlik, terleme ve baş dönmesi eşlik edebilir. Kemoterapi uygulandıktan dakika ya da saatler sonra kusma görülebilir. Bazı vakalarda kusma daha geç ortaya çıkarak daha uzun bir zaman dilimini kapsayabilir. Kemoterapi nedeni ile oluşan mide ve kumaya karşı farklı ilaçlar reçete edilebilir. Ayrıca evde de geleneksel yöntemler kullanılarak sorun hafifletilebilir.
İshal: İlaçların etkisi ile günde bir defa ya da daha fazla dışkı sulu bir şekilde görülebilir. İshal ile şişkinlik hissi, gaz ve kramp tarzı ağrılar görülebilir. Kemoterapi sindirim sistemini kaplayan dokulara hasar verdiği için ishal görülen en yaygın yan etkilerdendir. Bazı durumlarda ise ishal kullanılan ilacın türüne bağlı olarak gerçekleşir. Tedavinin gereğinden fazla uzun sürmesi, radyoterapi tedavisi ve ilaçların dozu ishal riskini arttıran faktörlerdir. İshal eğer aşırı sıvı kaybına, kan bozukluğuna ve beslenme düzensizliğine yol açıyorsa sonucu tehlikeli olabilir. Bu nedenle ishal vakalarında mutlaka doktor bilgilendirilmelidir.
Kabızlık: Kabızlık ile şişkinlik ve gaz problemleri de yaşanıyorsa basur olasılığı çok yüksektir. Kemoterapi hastalarının yarısından fazlası bu şikâyete maruz kalabilir. Kemoterapide kullanılan ve ağrıyı hafifletmek için kullanılan ilaçlar kabızlığa yol açabilir.
Yorgunluk: Yorgunluk diğer şikâyetler gibi en çok rastlanan yan etkilerden biridir. Tedavinin etkisi ile konsantrasyon bozukluğu, zihin ve bedensel yorgunluk, güç kaybı yaşanabilir. Kemoterapi nedeni ile yaşanan yorgunluk normal zamanlarda yaşanan yorgunluk ile çok farklı özelliklere sahiptir. Dinlenmek, yeterli uyumak ile ortadan kaybolmaz ve hayat kalitesini ciddi anlamda düşürür.
Kalp Hasarı: Kemoterapi nedeni ile kullanılan ilaçların bazıları kalpte hasara yol açabilir. Önceden kalp problemi olanlar, sigara kullananlar, kan basıncı yüksek olanlar bu yan etkiden daha fazla etkilenebilir. Kalpte ritim bozukluğu, baş dönmesi, nefes darlığı ve öksürük gibi şikâyetler oluşabilir.
Sinir Sistemi: Kemoterapi nedeni ile kullanılan ilaçların bir kısmı sinir sistemine zarar verebilir. Sinir sisteminde oluşan hasar bazen başlangıçta bazen ise yıllar sonra ortaya çıkabilir. Sinir sisteminde oluşan hasar nedeni ile bulanık görme, duyma kaybı, kokulara karşı hassasiyet ve ağız kuruması gibi şikâyetler açığa çıkabilir.
